KANUNLARIN GERİYE YÜRÜMEZLİĞİ İLKESİ
Kesin kural: Bir ceza normu yürürlüğe girdikten sonra gerçekleşen olaylara uygulanır, yürürlüğe girmesinden önceki olaylara uygulanmaz.
Bir ceza normunun ardından başka bir norm geldiğinde üç olasılık vardır:
1. Yeni norm yeni bir suç yaratabilir. Failin aleyhine bir durumdur. Aleyhteki kanunun geçmişe uygulanmazlığı ilkesi geçerlidir.
2. Suç sayılan bir fiil suç olmaktan çıkarılabilir. Failin lehine bir durumdur. Lehe olan kanunun geçmişe uygulanabilirliği ilkesi geçerlidir.
3. Yeni norm müeyyideyi, zamanaşımı, şikâyet, şartlı tahliye sürelerini değiştirebilir (artırabilir, azaltabilir). Burada eski-yeni normların lehe olan hükümleri alınarak üçüncü bir norm yaratılamaz. Yargıç her iki normu ayrı ayrı uygular. Hangisi failin lehine sonuç çıkarıyorsa o normun uygulanmasına karar verir.
5252 sayılı TCK’nın Yürürlük ve Uygulama Şekli Hakkında Kanun mad. 9/3: Lehe olan hüküm, önceki ve sonraki kanunların ilgili bütün hükümleri olaya uygulanarak, ortaya çıkan sonuçların birbirleriyle karşılaştırılması suretiyle belirlenir.
İçtihat değişirse lehe olan içtihat geriye yürümez, bu sadece kanunlar için geçerlidir.
AYM iptal kararı geçmişe yürümez. Suç ve ceza koyan bir normu iptal ederse geçmişe yürür.
Lehe KHK geçmişe yürümez, sadece kanunda olur.
İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz. Düzenleyici işlemin lehe olan hükümlerini uygulamak kanunilik ilkesine aykırıdır.